top of page
Ara

Fitokozmetik: Bitkisel Kozmetikler

İnsanların güzellik arzusu yüzyıllardır süregelmektedir. Estetik görünüm, hem kadınlar hem de erkekler için önemlidir. Genç görünmek, yüzlerdeki çeşitli nedenlerle oluşmuş lekeleri gizlemek, cildi dış etkenlerden korumak, hoş koku ve saçları güzelleştirmek amacıyla çeşitli merhemler, parfümler ve losyonlar yapılmıştır. Kozmetiklerin kullanımının ilk örnekleri bitkisel içeriklidir. Gelin birlikte kozmetik kullanımının bitkilerle başlayan serüvenine göz atalım.


Kozmetik kullanımı medeniyetler kadar eskidir ve ilk örneklerine çoğunlukla Mısır’da rastlanır. Ölülerle birlikte eşyalarının da gömüldüğü dönemde mezarlarda binlerce yıldır kokusunu koruyan merhem kutuları bulunmuştur. Ayrıca saçları uzatmak için kullanılan ilk merhem reçetesi M.Ö. 3. yüzyılda Ebers papirüslerinde kaydedilmiştir. Herodotos’a göre de Seytes kadınları, servi ve sedir ağaçlarının odunlarından elde ettikleri macunu bedenlerine hoş kokmak amacıyla sürmüşlerdir.


Görsel 1


Kozmetik ve Kozmesötikler

  Kozmetikler, vücudumuzun saç, dudak, tırnak, epiderma, diş gibi farklı bölgelerine uygulanan ve temel amacı bu bölgeleri temizlemek, hoş kokmasını sağlamak, görünümünü değiştirmek, iyi durumda tutmak olan, dünya genelinde büyük çapta kullanılan faydalı ürünlerdir. Kozmetik ürünler terapötik fayda sağlamazlar.


Kozmesötikler, klasik kozmetik tanımına uymaz ve ilaç ile kozmetik sınırında etkinlik gösterirler. Kozmesötik ürünler, fizyolojik değişiklik yaparak kozmetik işlevini gerçekleştirirler.

 

Bitkisel Kozmetikler

Görsel 2


Bitkisel kozmetikler, en az bir bitkisel bileşen içeren ve kozmetik yarar sağlayan preparatlardır. Doğal bitkiler ve onlardan elde edilmiş ürünler kozmetiklerin içinde kullanıldığında bu ürünler bitkisel kozmetik olarak isimlendirilirler. Kozmetik ürünlerin içerisinde yer alan bitkisel bileşenlere fitokozmetik denir.


Bitkilerden elde edilen ekstreler ve fitokimyasallar yüzyıllardır kozmetik preparatların içerisinde yer almaktadır. Tarih boyunca insanların vazgeçilmezi olan kozmetiklerin çoğunda bitkisel bileşenler karşımıza çıkar. Sentetik ürünlerde kullanılan kimyasalların tehlikeli etkileri bulunmaktadır ve keşfedilen bu yan etkilerle birlikte bitkisel kaynaklı doğal kozmetik ürünlerin kullanımı gündeme gelmektedir.


Günümüzde pek çok alanda doğal içeriklere yönelim artmakta ve kimyasal miktarının az olduğu ürünler tercih edilmekte. Gelişen dünya ile birlikte insanların bakımlı, sağlıklı ve güzel olma arzusu, kozmetik sektörünün de gelişiminin önünü açmıştır. Pek çok alanda olduğu gibi kozmetik sektöründe de sentetik ürünlerin yerine doğal içerikli ve bitkisel kaynaklı ürünler tercih edilmeye başlanmış ve bu ürünlere talep artmıştır. Böylece fitokozmetikler, sektörde önemli bir yere sahip olmuştur.


Geçmişte basit yöntemler ile uygulanan bitkisel yağlar ve ekstreler günümüzde fitokozmetiklerin içerisinde yer alır. Bitkiler hoş kokmak, cildi güzelleştirmek, renklendirmek gibi çeşitli amaçlarla kozmetik ürünlerde kullanılırlar. Ancak doğal olanın her zaman güvenilir olduğu inancı doğru değildir ve bir kozmetik ürünün bitkisel içerikli olması o ürüne her zaman güvenebileceğimiz anlamına gelmez.


Kimyasalların bilinen yan etkilerinin ortaya çıkması ile birlikte büyük rağbet gören bitkisel kaynaklı kozmetik formülasyonların kullanımının artışı, kozmetik endüstrisinin her geçen gün portföyüne yeni bitkisel içerikli kozmetik preparatların katılımı ile kayıtsız bırakılmamıştır. Bitkisel formülasyonların kozmetik sektöründe kullanımının en temel amacı tüketici güvenliğidir. Bu nedenle kullanılan bitkilerin her yönüyle biliniyor olması önem taşır.


Sentetik ürünlerin yan etkileri olduğu gibi bazı bitkiler de bilinen toksik özellikleri sebebiyle kozmetik ürünlerin içerisinde yer almamalıdır. Örneğin özellikle cilt açıcı olarak kullanılan arbutin içerikli bitkiler, arbutinin hidrolizi sonucunda oluşan hidrokinonun genotoksik ve karsinojenik etkisi nedeniyle kozmetik ürünlerde dikkatli kullanılmalıdır. Ayrıca kontaminasyon ve yanlış kullanım sebebiyle çok sayıda fitokozmetik kaynaklı zehirlenme vakaları görülmüştür. Bitkilerin kaynağının ve içeriğinin bilinmesi bunun gibi durumların önüne geçilmesi için değerlidir.


Fitokozmetiklerin kozmetik sektörü içerisindeki önemi tartışılamaz. Geçmişten bugüne kadar çeşitli kozmetiklerde bitkilerden faydalanılması, bitkilerin bizler için de ne denli önem taşıdığını göstermektedir. Bu yazımda sizlere kozmetiklerden ve bitkilerin kozmetik sektöründeki yerinden kısaca bahsetmiş oldum. Umarım sizler de kullandığınız kozmetiklerde hangi bileşenlerin yer aldığına bu yazıyı okuduktan sonra daha çok dikkat edersiniz.


Azra Melike Kara


KAYNAKÇA








Comments

bottom of page