Hindi Kuyruğu (Trametes versicolor) Mantar Türünün Kanser ile Mücadeledeki Yeri

Son zamanlarda mutlaka "kanser ile mücadelede mantarların rolü" ifadesini görmüş veya duymuşsunuzdur. Peki kanser nedir? Kanser, büyüme ve gelişimi sağlayan kontrol mekanizmalarının çeşitli sebeplerce bozulması sonucu hücrenin kontrolsüz çoğalmasıyla meydana gelen doku veya organlarda görülen bir hastalık türüdür. Son yıllarda adını sıkça duyduğumuz kanser dünyada en sık görülen ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almaktadır. Bu denli yaygın olan kanserin onlarca türü bulunmaktadır.

Görsel 1

Kanser gerçekten söylenildiği kadar yaygın mı? Evet. Araştırmalar Türkiye’de yaşayan her üç kişiden birinin yaşamlarının herhangi bir döneminde kansere yakalanma riskinin olduğunu bildirmektedir. Peki kanseri riskini arttıran faktörler neler? Bu sorunun çoğu hastalıkta olduğu gibi bu hastalıkta da tek bir cevabı yok. Faktörleri sıralayacak olursak;

• Bazı virüslere maruz kalmak,

• Radyasyona maruz kalmak,

• Yanlış beslenme,

• Aşırı kilolu olma,

• Ailede kanser öyküsünün olması,

• Alkol ve sigara tüketimi gibi daha birçok faktör yer almaktadır.

Fakat günümüzde tüm kanser türlerinin nedeni ve nasıl gelişeceği tam olarak bilinmemektedir çünkü kanser çok kompleks bir hastalıktır.

Görsel 2

Mantarlar binlerce yıldır insan diyeti ve hastalıkların tedavisinde önemli bir yere sahip olmuştur. Özellikle Asya’da olmak üzere tarih öncesi çağlardan beri önemini korumaktadır. Bunun sebebi zengin vitamin, mineral içeriğinin yanında karbonhidrat, lifler ve esansiyel amino asitlerce zengin olmasıdır. Günümüzde 14.000’den fazla mantar türü bulunmaktadır, bunların neredeyse 5’te 1’i yenilebilirdir. Yaklaşık 700 mantar türü tıbbi özelliktedir ve sadece %1’i zehirlidir. Günümüzde kanser tedavilerinde tıbbi bitkilerin ve özellikle mantarların kullanımının giderek önem kazandığını biliyoruz. Son yıllarda yapılan araştırmalar bize mantarların ürettiği bileşenlerin tedavi edici(teröpatik) özelliğine, hücresel aktivitelere ve bağışıklık sistemini güçlendiren kimyasal bileşiklerin ikincil üretimine yardımcı olduğunu göstermektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar bize mantarlardan elde edilen ekstraktlar ve bileşiklerin antikanser, antienflamatuar, hipoglisemik, antimikrobiyal, antioksidan, immünomodülatör, antiviral, hepatoprotektif, anti-nörodejeneratif, antianjiyojenik ve hipokolesterolemik gibi çeşitli biyolojik aktivitelerinin olduğunu gösteriyor.

Gelelim bu yazıda mercek altına alacağımız ‘’birkaç renkten’’ anlamına gelen Trametes versicolor mantar türüne. Coriolus versicolor ve Polyporus versicolor olarak da bilinen Trametes versicolor, Batı dünyasında Hindi Kuyruğu adıyla anılır. Japonya’da kawaratake (nehir mantarı), Çin’de ise yun-zhi (bulut mantarı) olarak bilinir. Hindi kuyruğu dünyada oldukça yaygın olan çok renkli bir mantardır. Genellikle ağaç kütüklerinde bulunur.

Trametes versicolor, bağışıklık sistemini güçlendirdiği, iltihaplanmayı azalttığı ve antioksidan özelliklere sahip olduğu için geleneksel tıpta kullanılmıştır. Özellikle Asya kıtasında hem gıda hem de ilaç olarak değerli bir kullanım geçmişi vardır. Ayrıca binlerce yıldır Çin ve Japonya’da da ilaç olarak tanınmaktadır. Trametes versicolor, tıbbi mantarlar arasında en iyi çalışılanlardandır. 1965 yılında Japonya’da bir kimya mühendisi tarafından keşfedildiği söyleniyor. Daha sonra yapılan araştırmalarda, Trametes versicolor'un antikanser aktivitesi ile yakından ilişkili iki proteoglikan bileşenini tanımlanmıştır: Krestin (PSK) ve polisakkarit peptid (PSP).

PSP ilk defa 1983 yılında Çin’de izole edilmiştir. Günümüzde Asya’da yaygın olarak kullanılsa da antikanser aktivitesi hakkında çok az veri bulunmaktadır. PSK ise Japonya’da bazen kemoterapiye ek olarak reçete edilir. Tokyo'daki Ulusal Kanser Merkezi Hastanesi Jinekoloji Departmanında yapılan bir çalışmada Evre III rahim ağzı kanseri hastalarında radyasyonla kombinasyon halinde, PSK (3-6 g / gün) kullanımının yaşam süresini uzattığı ve kanserlerin radyasyon tedavisine duyarlılığını artırdığı gösterilmiştir (Kasamatsu, 1982). Ayrıca son çalışmalar, PSK tarafından indüklenen IL-12’nin enfeksiyonlara ve tümörlere karşı bağışıklık tepkisinde yer alan Th1 tipi CD4+ T hücresi tepkisinin upregüle edilmesinde önemli bir rol oynadığını öne sürmüştür.

Çok sayıda deneysel ve klinik çalışmaların sonucu bizlere Trametes versicolor ekstraktının kanser hücrelerinin büyümesini inhibe ettiğini göstermiştir. Bu çalışmalardan sonuç olarak Trametes versicolor mantar türünün bağışıklık sistemini desteklediğini, kemoterapinin yan etkilerini azaltabileceğini, tümör büyümesini engellediğini ve uzun süreli sağ kalım oranlarını artırabildiğini çıkartabiliriz.

Ayselnur Küpeli

---

KAYNAKÇA

• Saniye, A. D. A., ERTÜRK, C., Aylin, U. Ç. A. R., AKYÜZ, S., DOĞAN, F., & YÜCEL, B. (2021). KANSER HÜCRE METABOLİZMASI. Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı Dergisi, 4(3), 66-75
  

• Khorshid, L., Güneş, Ü. Y., & Zaybak, A. (2007). Sağlıklı Bireylerde Kanser Risk Faktörleri. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 23(2), 13-22.
  

• Antmen, Ş. E., & Ögenler, O. (2021). Jinekolojik Kanserlerde Destek Tedavi Olarak Mantar Kullanımı. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 11(2), 242-248.
  

• Elkhateeb Wail A, et al. Medicinal mushrooms as a new source of natural therapeutic biactive compounds. Egypt Pharm J 2019; 18(2): 88-101.
  

• Hobbs C. Medicinal value of Turkey tail fungus Trametes versicolor(L:Fr) Pilat (Aphyllophoromycetidae). A Literatüre Review. Int J Med Mushrooms 2004; 6(3):195-218
  

• Stamets P. Growing gourmet and medicinal mushrooms. 3rd edition. Berkeley: Ten Speed Press; 2011
  

• Standish, L. J., Wenner, C. A., Sweet, E. S., Bridge, C., Nelson, A., Martzen, M., ... & Torkelson, C. (2008). Trametes versicolor mushroom immune therapy in breast cancer. Journal of the Society for Integrative Oncology, 6(3), 122.
  

• Yasin, O. R. U. N. (2016). Türkiye’de yaşam boyu kansere yakalanma riski. Sosyal Güvence, (12), 108-124.
  

• Jędrzejewski, T., Sobocińska, J., Pawlikowska, M., Dzialuk, A., & Wrotek, S. (2020). Extract from the coriolus versicolor fungus as an anti-inflammatory agent with cytotoxic properties against endothelial cells and breast cancer cells. International Journal of Molecular Sciences, 21(23), 9063.
  

• Öztürk, A., & Çopur, Ö. U. (2009). Mantar bileşenlerinin teröpatik etkileri. Bahçe, 38(1), 19-24.
  

• Görsel 1: https://mantarliyasam.com/wp-content/uploads/2022/06/B000A971-5730-4042-BCC7-3572D46C3E60.jpeg
  

• Görsel 2: https://ichef.bbci.co.uk/news/640/cpsprodpb/358D/production/_110790731_gettyimages-1180568434.jpg