top of page
Ara

Madde Bağımlılığı Nedir?

Madde bağımlılığı; kişinin kullandığı maddeye uzun süreli fiziksel ve psikolojik manada kenetlenerek şahsi, toplumsal ve mesleki hayatının kötüleşmesi şeklinde oluşan madde kullanım rahatsızlığıdır. Merkezi sinir sisteminde uyuşma yaratır. En başta gelenler arasında ise; sigara, alkol, esrar kokain, amfetamin, sedatifler sayılabilmektedir.


ree

Görsel 1

Dünya’da yapılan ticaretin %10’u büyüklüğüne ulaşan yasadışı madde satışı, her geçen gün artış göstermektedir. ABD’nin toplam nüfusunun %6’sında madde bağımlılığı görülmesi ülkeyi en yaygın uyuşturucu kullanımı olan ülke haline getirmektedir. Bir maddenin uyuşturucu madde olup olmadığına karar verirken kişinin iradesine, zihnine olan etkisine, uyarıcı ya da keyif verici, sarhoş edici gibi toksik etkilere, kişide alışkanlık oluşturmasına, zamanla kullanılan madde miktarını arttırma ihtiyacına bakılmaktadır.


Madde Bağımlılığı Belirtileri  Nelerdir?

  • Tolerans gelişmesi

  • Yoksunluk belirtisi

  • Madde kullanımını bireyin denetleyememesi

  • Madde kullanımı sebebiyle, sosyalliğin, kariyer emeklerinin, kişisel uğraşların azalması

  • Maddenin planlanandan daha uzun süre ve miktarda alınması 

  • Fiziksel, ruhsal, sosyal, kişisel sorunlar oluşmasına rağmen madde kullanımının bırakılamaması


Madde Bağımlılığı Çeşitleri 

Psikolojik Bağımlılık: Kişi maddeyle kendisini özdeşleştirerek, madde olmadan kendisini iyi hissedemeyeceğini, olaylarla başa çıkamayacağını düşünür.


Fizyolojik Bağımlılık: Maddeye zamanla alışan bünye, kullanılmadığı zamanlarda normal işlevlerini yerine getiremez hale gelir.


Madde Bağımlısı Olma Sebepleri Nelerdir?

  • Benlik saygısının düşüklüğü

  • Sağlıksız arkadaş ortamı

  • Merak

  • Kişilik problemleri

  • Sağlıksız aile ortamı

  • Sorunlardan kaçış isteği

  • Dayanıksız ve güçsüz kişilik yapısı

  • Duygusal yoksunluk


Madde Kullanımı Sonucunda Oluşan Zararlı Etkiler

  • Hafıza kayıpları

  • Ruhsal dalgalanmalar

  • Muhakemede düşüş

  • Konuşma bozuklukları

  • Yürüyüş bozuklukları

  • Gözlerde ve vücutta titreme

  • Duyma kayıpları

  • Huzursuzluk

  • Uykusuzluk

  • Saldırganlık

  • Kaygı

  • Koma

  • Risk alma davranışının artması

  • Kan basıncı ve solunum artışı

  • Bedensel çöküntü

  • Yüksek tansiyon ve beyin kanamaları

  • Böbrek ve karaciğer hasarı

  • Depresyon

  • Hayal görme

  • Koku kayıpları

  • Ölüm


ree
Görsel 2
Madde Bağımlılığı Çeşitleri 

Alkol Bağımlılığı

 

Alkol bağımlılığı dünya çapında en sık rastlanan bağımlılık türlerinden birisi olarak karşımıza çıkar. Alkolizm olarak da bilinir. Psikolojik, genetik ve davranışsal faktörlerin tümü alkol bağımlılığı için risk faktörüdür. Alkol bağımlılığı, beyinde değişikliklere neden olabilir. Bu nedenle bağımlı olan bir kişi eylemlerini kontrol edemeyebilir. Alkol bağımlılığı kendini çeşitli şekillerde gösterebilir. Eğer kişi, içmeye güveniyorsa ve uzun süre ayık kalamıyorsa alkol bağımlılığı vardır.


Kokain Bağımlılığı 


Tek bir doz alındığında dahi kokain bağımlılığı gelişmesi olasıdır. Bağımlılığı tanımlamak zor olabilir. Kokain bağımlısı olmak için sadece her gün kokain almak gerekmez. Genetik yatkınlık , genç yaşta yaşanan travma, zihinsel sağlık sorunları ve kullanıcının bireysel biyolojik yapısı madde bağımlılığına ve potansiyel bağımlılığın başlamasına katkıda bulunabilir. Fiziksel bağımlılığa göre, psikolojik bağımlılığın üstesinden gelmek daha zordur. Kokain bağımlılığı olan birini kokainden uzaklaştırmak oldukça zor olabilir. Bunun nedeni, kokainin beyindeki dopamin seviyesini anormal şekilde artırması ve sonunda beyin ödül sistemini yeniden programlamasıdır. Kokain bağımlılığı probleminden kurtulmak için uzmandan yardım alınmalıdır

,

Tütün Bağımlılığı 


Dünya Sağlık Örgütü'nün kriterlerine göre bir kişiye “tütün kullanım bozukluğu“ tanısı” konulabilmesi için bireylerin en az bir aydır, düzenli olarak sigara kullanması ve diğer belirtileri taşıması gerekmektedir. Tütün kullanımı dünyadaki erken ölümlerin önde gelen nedenlerinden biri olarak bildirilmektedir ve tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 18 üzerinde etkili olduğu belirtilmektedir.


Esrar Bağımlılığı 


Kaygı, takıntı, panik, paranoya ve depresyon gibi rahatsızlıklar başta olmak üzere şizofreni gibi ciddi sağlık sorunlarına yol açan bir tablo ile kendini gösterir. Esrar kullanımı şizofreni olma riskini 7 kat arttırmaktadır. Hint kenevirinden elde edilen bir uyuşturucu türü olan esrarın, bitkinin farklı bölgelerinden yapıldığı ve buna bağlı olarak farklı isimler aldığı ifade edilebilir. Ancak temel olarak uyuşturucu madde bağımlılıklarından biri olması ve yüksek bağımlılık yapıcı etkisiyle bilinir.


Opiyat Bağımlılığı 


Haşhaştan elde edilen bir ilaç grubudur. Opiyat bağımlılığı, vücudun mekanizmasını olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bu yüzden kişinin zarar gördüğü hâlde bu maddelerin kullanımını bırakmamasıdır. Bağımlı kişi, madde kullanımına ara verdiği zaman yoksunluk semptomları meydana gelir. Zaman geçtikçe madde kullanım süresini ve dozunu artırır. Bu kullanım sonucu ciddi problemler oluşmaktadır. 


Uyarıcı Tipi Bağımlılık 


Amphetamin, methlyphenidate vb. ilaçlar bu grupta yer almaktadır. Uyku bozukluklarının, aşırı hareketlilik sorunu gibi klinik sorunların tedavi süreçlerinde kullanılan bu ilaçların, zayıflama ve uykusuzluk gibi öznel sorunların çözümü için kötüye kullanıldığı görülmektedir. Kötüye kullanım durumlarında doz aşırılığı ölüme yol açabilmektedir.


Hallusinojen Tipi Bağımlılık 


Halüsinasyon oluşturan; LSD, mescalin gibi maddelerdir. Bağımlılık sürecinin oluşumu ve gelişimi ile ilgili çalışmalar hala devam etmektedir.


Sentetikler: Ecstasy, Captagon, Methamfetamin


Ecstasy; merkezi sinir sistemini uyaran amfetamin türevi, halüsinasyonlara da sebep olabilen sentetik bir uyuşturucudur. Tablet, kapsül, toz veya sıvı şeklindedir.


Solunan Çözücü Tipi Bağımlılık 


Uçucu maddeler kolaylıkla bulunabilir. Çünkü bu maddelerin satılması yasaldır. Ucuz olması nedeni ile de kullanımı yaygındır. Yaygın olarak kullanılan uçucu maddeler: boyalar ve boyalarda kullanılan tiner, yapıştırıcılar, çakmak gazı olarak kullanılan bütan gazı, kuru temizlemede kullanılan maddeler, benzin, yazı yazarken yapılan hataları silmekte kullanılan maddeler...


Ülkü Nur Ateş


KAYNAKÇA


Yorumlar

bottom of page