Kanserin Yeni Düşmanı: Kanser Aşısı

Samed YAŞAR
8 Ara 2024
2 dakikada okunur

Hepimizin bildiği gibi çağımızın hastalıklarından biri ve henüz kesin tedavisi bulunmayan bir hastalık olan kanser, günümüzde birçok insanın ölümüne sebebiyet vermektedir. Tedavi sürecinin zorluğu ve belirsizliği sebebiyle kanser ile ilgili çalışmalar da gün geçtikçe hızlanmakta ve kansere yeni tedavi yolları aranmaktadır. Bu yazımda kansere alternatif bir tedavi yöntemi olan ve gün geçtikçe etkinliği artan kanser aşılarından (immünoterapi) bahsetmek istiyorum.

Görsel 1

Aslında vücudumuz hayatımız boyunca kanser hücreleriyle yani kontrolsüz bölünen hücrelerle savaşır ve onları elimine eder. Ancak bazı durumlarda bu hücreler bazı genetik modifikasyonlar geçirerek bağışıklık sistemimizden gizlenmeyi başarır ve bu kontrolsüz bölünme devam eder. Bunun sonucunda da kanser dokusu oluşur. İmmünoterapi ise kanser gibi diğer hastalıkların da vücudun bağışıklık sistemini harekete geçirerek veya baskılayarak tedavi edilmesi yöntemidir. Bu yönteme biyolojik terapi de denilir.

Yakın zamana kadar kanser dokusunun tedavisinde 3 temel yöntem uygulanıyordu. Bunlar cerrahi, radyoterapi ve kemoterapi idi. Ancak son zamanlarda immünoterapi de popülerleşen bir yöntem olarak karşımıza çıktı hatta bazı kanser türlerinde rutin kullanıma da girdi.

Kanser Aşısına Kısa Bir Bakış

Kanser aşıları, bağışıklık sisteminin kanser hücrelerini tanıyıp yok etmesini sağlayarak çalışan bir immünoterapi türüdür.

Kanser aşıları tedavi edici olabildiği gibi önleyici de olabilir. Önleyici aşılar HPV ve hepatit B gibi kansere neden olduğu bilinen virüsleri hedef alarak kanserin gelişmesini önlemeye yöneliktir. Tedavi edici aşılar ise halihazırda bulunan kanser hücrelerine saldırmak için bağışıklık sistemini aktive etmek üzerine geliştirilmiştir.

İmmünoterapinin Tarihçesi

Aslında immünoterapi yeni bir tedavi yaklaşımı olmasına rağmen kavramları 19. ve 20. Yüzyılın başlarına kadar uzanır. 1800’lü yıllarda Dr. William Coley, kanserin bağışıklık sisteminin uyarılması ile kanserin iyileşmesi arasında doğru bir orantı olduğunu gözlemledi. Bu gözlem, immünoterapinin temelini oluşturdu. Daha sonrasında 1970’ler ve 1980 lerde araştırmacılar yeni immünoterapi biçimleri geliştirmeye başladılar. Son birkaç on yılda immün kontrol noktası inhibitörlerinin geliştirilmesiyle de immünoterapide önemli ilerlemeler kaydedildi.

Kanser Aşısının Kullanımı

Aşılar elbette doktorunuza bağlı olarak kullanılmaktadır. Bazı aşılar kişiye özgü hazırlanırken bazı aşı özelliğindeki ilaçlar hazır olarak da hastaların kullanımına sunulmuştur. Bu tedavi cerrahi öncesi veya sonrası; radyoterapi ve kemoterapi öncesi, sonrası veya bunlar sırasında da kullanılabilir. Ancak tek başına kanser aşısı kullanımı pek mümkün değildir.

Kanser Aşısı Örnekleri:

Gardasil 9
Provenge
Imlygic
Bacille Calmette-Guérin
Cervarix

…

Kanser Aşısının Başarısı

Bu aşılar tümörün tamamını yok etmek amacıyla tasarlanır ve kullanılır. Bu amaca her hastada ulaşmak maalesef mümkün değildir ama tümörün tamamının yok edildiği olgular da dikkate alınmayacak kadar az değildir.

İmmünoterapi İlaçlarına Direnç Gelişir Mi?

İmmünoterapi ilaçlarına direnç gelişebilir ve bu farklı nedenlerden kaynaklanabilir.

Hücrelerin zamanla mutasyona uğraması ve bunun sonucunda bağışıklık sisteminden kaçmaları mümkün olabilir.
Kanser hücrelerinin aktif olarak bağışıklık sistemini baskılaması ile immünoterapi ilaçlarının çalışmalarını sekteye uğratabilir.
Tümör mikroçevresi immünoterapi ilaçlarına direnç gelişmesinde rol oynayabilir.
Kemoterapi veya radyasyon tedavisi öncesi tedaviler de immünoterapi ilaçlarının etkinliğini etkileyebilir.

Görsel 2

Kanser aşılarının hala geliştirme aşamasında olduğu unutulmamalı ve farklı kanser türlerinin tedavisi için güvenlik ve etkililiklerinin belirlenmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğu akılda bulundurulmalıdır. Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Samed Yaşar